Yad Vashem

Vandaag en morgen ga we natuurlijk denken aan de Tweede Wereldoorlog. Waarschijnlijk heb je dat zelfs al gedaan, want op tv en social media gaat het de komende dagen nergens anders over. Hierbij leek het me een idee om het verhaal van mijn overgrootouders te delen, want dat is er niet zomaar één.

Wopke en Stientje Langius (mijn overgrootouders) waren ongeveer een jaar getrouwd, toen in 1942 Dirk Mos -politiefunctionaris in Enschede- hen vroeg of ze joodse mensen uit Amsterdam in hun huis wilden opnemen. Natuurlijk wisten zij wel wat het gevaar was, maar zonder enige bedenking stemden ze toe. Ze zagen het als en soort plicht te helpen en ze vertrouwden op hun geloof (ze waren gereformeerd).

Een paar dagen later stonden de zusters Erna, Frieda en Else met haar man Karel, voor de deur. Vier mensen in je huis nemen is niet makkelijk en al helemaal niet als je ze dan voor de buitenwereld verborgen moet houden.
In 1944 vroeg Dick Mos opnieuw of mijn overgrootouders joodse mensen in huis wilden nemen. Ondertussen was bij hen een dochter geboren, maar toch maakten zij zonder twijfel ruimte voor mevrouw Zwartz en haar dochter Judith van 19 jaar.

Terwijl iedereen dacht dat er twee volwassenen en een baby woonden, verbleven er acht volwassenen en een baby in het eenvoudige rijtjeshuis aan de Heekstraat. In het voorjaar 1945 lag er een briefje op de deurmat ‘Doe uw kostgangers de deur uit, er wordt op u gelet’ getekend ‘een goede buur’. Achteraf bleek dit briefje van politieman Kleinjan, collega van Dick Mos. Nog diezelfde avond waren de meeste onderduikers op een ander adres. Mijn overgrootvader bracht ‘s nachts de dames Zwartz weg. Omdat Karels gezondheid erg zwak was, zijn hij en zijn vrouw nog even gebleven. Niet lang daarna is hij naar het ziekenhuis gebracht, waar hij drie dagen later overleed.
Naar het ziekenhuis gebracht worden kon niet zomaar, buurtbewoners zouden vragen kunnen stellen. Daarom deden ze alsof er zomaar en vreemde man onwel was geworden voor de deur.

De Duitsers zijn op een dag langs geweest, mijn overgrootvader Wopke en zes onderduikers stonden achter het muurtje waar tegenaan het wiegje met daarin de pasgeboren baby (de tante van mijn moeder dus) stond. Mijn overgrootmoeder stond samen met de Duitsers bij het wiegje, want de baby stopte niet met huilen. Waardoor de Duitsters er maar gauw weer vandoor zijn gegaan. Hierdoor zijn mijn overgrootvader en de onderduikers, die op een paar meter van de Duitsers stonden, gespaard gebleven.

Door dit hele verhaal werd ik door Zijne Excellentie de heer Yossi Gal, Ambassadeur van Israël uitgenodigd voor de plechtige uitreiking van de Yad Vashem Onderscheiding aan Wopke en Stientje (die toen al overleden was) Langius en nog 7 anderen die in de Tweede Wereldoorlog het leven van medeburgers hebben gered.
Deze ceremonie was op 10 april 2000, ik was dus een half jaartje oud. Tenmidden van zijn familie en Judith Zwartz (die hij gered heeft) en haar broer ontving mijn overgrootvader de onderscheiding.

Ook mijn overgrootvader is ondertussen overleden, ik was nog erg jong, maar wat ik nog van hem weet is dat een ontzettend lieve man was (al was ik altijd een beetje bang voor z’n zware stem, haha!). Op de foto zie je vooraan mijn overgrootvader en Judith Zwartz, op de rij daarachter mijn opa en oma en helemaal rechtsachter staat mijn vader met mij op zijn arm.

Yad Vashem in Jeruzalem is een instituut dat zich bezighoudt met het eren van de nagedachtenis van de tijdens de Sjoa omgekomen Europese Joden. Nog een belangrijke en dankbare taak van de Yad Vashem is het eren van de mensen die hun leven op het spel hebben gezet om Joodse landgenoten te redden.
Het Joodse volk verleent deze mensen de hoogste onderscheiding die Israël kent. Tijdens de ceremonie wordt hen de titel:’Rechtvaardige onder de volkeren‘ gegeven. Ook wordt hun naam op ‘De muur der Rechtvaardigen’ in de tuin van Yad Vashem, gezet. Bij het krijgen van de onderscheiding krijgen de mensen een oorkonde en een medaille.

Het lijkt me dus echt heel gaaf om een keer naar Israël te gaan om zijn naam op die muur op te zoeken. Zeker een bucketlist ding!
Heb jij nog gave verhalen over de Tweede Wereldoorlog?

Love,
Nienke.